Klagen en zeuren helpt niet.

Mulder Aannemersbedrijf uit Beckum bouwt het nieuwe pand van TWW, Negam en Dusseldorp in Borne. Een lastige klus, want hoe kun je plannen als je niet weet wanneer er gebruikte bouwmaterialen beschikbaar komen? En hoe houd je de kosten een beetje in de hand?

Alwie: ‘Ik hoefde er niet over na te denken of ik deze klus wilde doen, want wij bouwen altijd al met herbruikbare materialen. Afval bestaat bij ons niet en daar werden we ons in de crisisperiode nóg meer van bewust.

In 2013 bestond ons bedrijf 50 jaar. Midden in de crisis dus. Niet qua werk, maar de prijzen stonden behoorlijk onder druk. En dan mag je best klagen, maar niet langer dan een dag. Daarna is het tijd om kritisch en creatief naar jezelf en naar je bedrijf te kijken. Ik doe dat altijd met mijn nuchtere boerenverstand. Dus geven we geen geld uit dat er niet is. En dat leer ik mijn kinderen ook.

Het is een historisch gegeven dat er na crisis altijd weer een opleving komt. Daar wilden we op voorbereid zijn met een toekomstbestendig pand. Daarom moest het groter, eigentijds en energieneutraal worden. En het mocht niet te veel kosten, dus we gingen creatief aan de slag met restmaterialen.

Bij het verbouwen gebruikten we oude steigerdelen voor de binnenafwerking. We maakten de keuken zelf en we verwerkten geknipte oude trottoirtegels in de gevel. Toen Herman Reinten dát zag, wilde hij dat ook in Borne. Want hergebruik is niet alleen duurzaam, het is ook gewoon mooi en origineel.

Qua planning is deze manier van bouwen natuurlijk wel een uitdaging, want we weten nooit wanneer er materialen beschikbaar komen. Zo zoeken we al vier maanden naar hout voor de binnenwanden. Zolang dat er niet is, kunnen we de wanden niet afwerken. In de tussentijd gaan we dan aan de slag met andere werkzaamheden en we gooien de planning gewoon om. Een project als dit vraagt dus wel wat van je creatieve planningsvaardigheden, maar die onvoorspelbaarheid houdt ons ook scherp.

Die scherpte hebben we ook wat betreft de kosten. Herbruikbare materialen zijn niet zo goedkoop als je denkt, want er komen kosten bij voor de sloop, het transport en de opslag. Daarom zoeken we altijd naar een optimum, waarbij we alle factoren meewegen. Soms duurt het dan even voordat we dat vinden, maar de voldoening achteraf maakt dat ruimschoots goed. Dus als je vraagt of het af en toe niet lastig is, dan zeg ik ja. Maar het is vooral heel erg leuk. En dat is voor ons het belangrijkst.’

Duurzaam en vitaal denken, van levensbelang.

Als ik hem spreek is hij nog maar net terug van het bouwprotest in Den Haag, waar hij ageerde tegen de nieuwe onrealistische stikstof- en PFAS-normen. Regels die de bouw- en infrabranche veel schade toebrengen. En dat doet pijn. Zeker als je je al zolang inzet voor duurzaam ondernemen. Zou hij nou nooit eens denken: ‘Als het zó moet, bekijk het dan maar. Ik bouw in Borne een pand van nieuwe materialen en een heleboel kunststof kozijnen en ik zet een paar winderige koeien op de oprit’? Ik vraag het Herman Reinten zelf.

‘We hebben met zijn allen iets gecreëerd dat niet langer houdbaar is. Kijk alleen eens naar de enorme hoeveelheid verpakkingsmateriaal die we gebruiken. Vroeger stond er bij ons een zinken afvalemmer voor de deur en die leegden ze eens per twee weken. En dan was ie niet eens vol. Tegenwoordig heb je een container vol verpakkingsmateriaal, los van andere afvalbakken. Het wordt tijd dat we anders met afval en grondstoffen omgaan. Want het is wel duidelijk dat er iets moet gebeuren, als de volgende generaties ook nog een beetje leuk willen leven.

Helaas gaat de politiek niet zo subtiel te werk bij die cultuuromslag. Ze leggen abrupt grote wijzigingen op, waar niemand aan kan voldoen. De normen voor stikstof en PFAS zijn zó laag, dat de bouw- en infrabranche niets meer kan. Bovendien zijn ze op niets gebaseerd, want een zak potgrond van het tuincentrum bevat méér PFAS dan de nieuwe norm toestaat.  Dan is je voortuintje dus ook levensgevaarlijk gebied, volgens de overheid. Onzin. Die norm moet weer omhoog. En in de tussentijd werken we aan nieuwe oplossingen, zoals materieel dat geen fossiele brandstoffen gebruikt, maar elektriciteit en waterstof.

Duurzaamheid als overdraagbare aandoening

We zijn behoorlijk creatief en innovatief bezig in ons bedrijf. Rentmeester2050 Maurice Beijk houdt daarbij de realiteit in de het oog, want niet alles wat we bedenken is praktisch haalbaar. We vinden het leuk om te laten zien waar we mee bezig zijn, daarom delen we onze oplossingen en ideeën ook op social media. En we merken steeds meer dat de bewustwording groeit. Bij onze werknemers, maar ook bij opdrachtgevers en concurrenten. Duurzaam denken is gelukkig besmettelijk.

Dat duurzame gedachtengoed nemen we mee in de bouw van ons pand in Borne. Niet omdat het van de overheid moet, maar omdat we dat zelf willen. Ook hier hebben we te maken met onbegrijpelijke regels. Zo krijg je voor een pand naast het station méér BREEAM-punten dan voor een pand langs de snelweg. Maar wie gaat er nou met een bedrijf als het onze naast een station zitten? Deze en een andere onlogische BREEAM-regels maken dat ons uitgangspunt 60% re-use is en niet het maximale aantal BREEAM-punten. Dat laatste beperkt veel te veel in de mogelijkheden en in vrijheid en dat bevordert de kwaliteit niet. En de duurzaamheid ook niet.

Design bij coincidence

In Borne passen we de trial and error methode toe, of zoals Maurice het noemt: design by coincidence. Je bouwt op basis van de materialen die beschikbaar komen en de uitkomst is nog een verrassing. Daar moet je de passende mensen bij vinden. Mulder Aannemersbedrijf uit Beckum bijvoorbeeld, die op zaterdag de auto’s wast, het gereedschap schoonmaakt en de schroeven en spijkers aanvult. Dan kan iedereen maandag weer aan de gang. Die ouderwetse ‘zuinigheid’ spreekt me enorm aan. Dát gaf de doorslag in onze keuze voor hem; daarna praatten we pas over ontwerp en prijs. Ook voor Mulder is het proces af en toe lastig, maar hij geeft duurzaamheid voorrang. Altijd. En met zulke mensen wil ik werken.’

November 2019

De architect, Martin Kleine Schaars

Martin Kleine Schaars van I’M Architecten heeft het nieuwe pand van Reinten in Borne ontworpen. Ik zoek hem op in Deventer. Na een blik op de vergadertafel vraagt hij een collega om de kruimelige koekjes te vervangen door écht lekkere koeken. Een minuut later liggen er gevulde koeken. Martin kneedt ze tot kleine balletjes. Ik vermoed dat dat onderdeel van een creatief proces is. En dat vinden wij niet raar, dat vinden wij bijzonder. Over het werk dan maar. Ik vraag Martin wat er zo leuk is aan zijn klus in Borne.

“Het is mijn drive om onze footprint op de aarde te beperken. Als je daar niet in gelooft, dan moet je niet aan dit soort projecten beginnen. Wij willen met zijn allen al die ouwe rotzooi een tweede leven geven. En dat is gedoe. Slopen en weggooien is een stuk makkelijker.

En tóch: als ik het voor het kiezen had, dan zou ik al mijn projecten zo doen

Het is natuurlijk hartstikke arbeidsintensief, maar het is zoveel beter dan alles maar zonder nadenken volbouwen. Deze manier van werken vraagt wel wat van de mensen. Je kan in dit project bijvoorbeeld niet star zijn. Niemand, ook de gemeente niet. Zij reageren gelukkig heel flexibel op onze wijzigingen, zodat het proces lekker vlot door blijft lopen. Anders zou het ook niet werken. Zonder wetswijziging gaat een project als dit ons in geen één andere gemeente lukken.

Het ontwerp van het gebouw verandert per dag

Stel: ik heb ramen verzonnen van twee meter hoog en we vinden bij de sloop alleen maar ramen van één meter hoog. Dan zet ik er in het ontwerp gewoon twee boven elkaar. Klaar!

Met de gevel is het lastiger. Tweedehands bakstenen zijn bijna niet te krijgen en betonnen straatklinkers zijn rottig te metselen. De aannemer kwam op het idee om stoeptegels te gebruiken. Die laten we in drieën hakken door mensen van de sociale werkplaats en dan verwerken we ze in de gevel. Hartstikke leuk, maar er is één nadeel: een stoeptegel heeft een andere maat dan een baksteen, dus daar gaat mijn hele maatvoering.

Zulke veranderingen zijn er elke dag. Dát is het gedoe waar ik het al over had. En dan denk ik weleens: daar gaan we weer… Maar ondanks die flexibiliteit tornen we niet aan de hoofdvorm. Het blijft een Twentse hoeve, die past in het landschap.

Een ander leerpunt: staal kun je beter recyclen dan re-usen

Het bleek in de praktijk verdomd lastig om de staalconstructie uit een flat in Rotterdam te hergebruiken in een kantoorpand in Borne. Eigenlijk kan dat alleen als je de hele constructie één op één opnieuw kunt gebruiken. Maar hoewel we wel met bedrijfsgroei rekening houden in het ontwerp, is een flatgebouw een beetje overdreven. Dus we gaan toch maar zagen, passen en meten.

Maar om op je vraag terug te komen waarom deze opdracht zo leuk is:

Ik vind het geweldig om mensen te helpen bij het realiseren van hun plannen. Ik werk met stenen, maar vooral met mensen. Als een soort moeder Teresa die betaald wordt. Oké, dit is een beetje over de top, maar de helpcomponent wordt steeds belangrijker in mijn werk. En eigenlijk is het dan geen werk meer…”

september 2019

Kansendenker Maurice Beijk

Stel, je komt op het briljante idee om in Borne een bedrijfspand te bouwen met hergebruikte materialen. Hoe zorg je er dan voor dat alle betrokken partijen razend enthousiast worden? Waar vind je al je bouwmaterialen? Wat maakt het leuk en waar word je gillend gek van? Ik vraag het Maurice Beijk, Rentmeester 2050.

Dat is een goeie start, want als Maurice begint te vertellen, dan stopt hij niet meer. Niet dat dat erg is, want hij heeft mooie en inspirerende verhalen. Als ik hem vraag naar de oorsprong van zijn interesse voor duurzaamheid, dan vertelt hij over zijn jeugd op Aruba, waar dingen als voeding en water minder goed verkrijgbaar óf heel duur zijn. Hij verhaalt over grote gezinnen, en dat er op weggooien en verspillen zo ongeveer de doodstraf stond. En over zijn ouders en broers, die allemaal hun eigen huis bouwden. Want dat kan iedereen best zélf, volgens Maurice.

Practice what you preach, Herman!

Maurice: ‘Als Herman Reinten me de maquette van de nieuwbouw in Borne laat zien, ben ik stomverbaasd. En dat zeg ik hem ook.  Herman, je hebt met Dusseldorp het beste sloopbedrijf van Nederland en dan wil je nieuwe materialen gebruiken? Practice what you preach!’ Er is niemand die zo snel schakelt als Herman. Die husselt dan wat in de tas waarin zijn hele archief zit, hij belt wat rond en regelt dat we met re-used materiaal gaan werken. Niet omdat het van mij moet hoor, want die groene bedrijfsvisie was er allang. Maar dát moment was de aanloop naar de bouw van een bedrijfspand, dat voor minstens 60% uit re-used materiaal bestaat.

Wij práten niet over duurzaamheid, we dóen het gewoon

Duurzaamheid is hip en iedereen doet eraan, al is het maar op papier of om marketingtechnische redenen. Onze duurzame drive is écht: wij doen niet aan windowdressing of aan greenwashing. Praatjes vullen geen gaatjes, en al helemaal niet in de ozonlaag. En natuurlijk gaat het bij ons niet alleen over duurzame materialen, maar ook over sociale duurzaamheid. Over tevreden personeel, je successen vieren, maar ook aandacht hebben voor de mensen met wie het niet goed gaat.

Elke steen en elke spijker heeft een verhaal

Het pand in Borne staat symbool voor mijn kijk op het leven en hoe ik wil werken. En dat geldt voor iedereen die hieraan meewerkt. Elk hergebruikt onderdeel van het gebouw heeft een geschiedenis; maar het pand is veel méér dan dat. Het staat voor een gezamenlijke motivatie om op deze manier te willen bouwen en het vertegenwoordigt een visie op de toekomst en op een gezonde en leefbare planeet. In het pand komen alle verhalen samen. En die vertellen we graag.’

Ja, Maurice, dat heb ik gemerkt. In de auto naar huis zit ik te stuiteren van alle ideeën die ik hoorde en de inzichten die ik kreeg. Ik vertel ze aan Thuisfront. Die wil meteen een stuk bos aanrukken en zelf een eigen energiepositief huis bouwen, net als Maurice. Lekker dan, want we hebben net een helse verbouwing achter de rug en ik zeur nog steeds dat ik geen plinten heb. Eerst maar eens naar Martin, de architect van het pand in Borne. En daar vertel ik thuis maar niets over.

augustus 2019